Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ‘ne bağlı Erdemli ilçesindeki Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Bitki Besleme ve Süs Bitkileri bölümü kum zambaklarını kültüre almak amacıyla ‘’Bazı Doğal (Kumul ve Sarılıcı) Bitkilerin Kuraklık ve Kirlilik Koşullarına Uygunluğu ile Süs Bitkileri Potansiyelinin Belirlenmesi’’ konulu proje başlattı. 2024 yılı sonunda ilk etabı tamamlanacak olan projeyi Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafından destekleniyor.
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Bitki Besleme ve Süs Bitkileri bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışan Dr. Ayhan Aydın, kirlilik, küresel ısınma ile sahillerdeki bilinçsiz yapılaşma gibi nedenlerle ‘’Kum Zambakları’’ nın yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını, bu nedenle de kum zambaklarının korunmasına ve kültüre alınmasına yönelik enstitü tarafından (Bazı Doğal (Kumul ve Sarılıcı) Bitkilerin Kuraklık ve Kirlilik Koşullarına Uygunluğu ile Süs Bitkileri Potansiyelinin Belirlenmesi) konulu proje yürüttüğünü söyledi.
Caretta Carettalar gibi kum zambaklarının da nesli tükenmekte olduğunu belirten Aydın, gazetecilere yaptığı açıklamada, Alata sahilindeki türün Türkiye’nin en doğal türü olduğunu belirtti.
Deniz kaplumbağaları da kum zambakları gibi Alata sahiline üremek için yüzlerce Caretta Caretta ile Chelonia Mydas kaplumbağalarının yumurta bıraktığını belirten Aydın, ''Ne tesadüf ki, minik yavrular yumurtadan çıkmaya başladığında kum zambakları da geceleri mis gibi kokan çiçeklerden açmaya başlıyor. Her ikisi de nesli tükenmekte olan canlılardan. Böylece kum zambağı bir nevi hayatın döngüsünü en iyi yaşatan bitkilerden birisi olarak görülüyor'' şeklinde konuştu.
Nergisgiller familyasından (Pancratium maritimum) olan bu türün İsrail ve Portekiz arasındaki bütün sahillerde fazlasıyla yer aldığını Türkiye de ise Akdeniz bölgesi ile Karadeniz bölgesinin güney kesimlerinde yetiştiğini kaydetti.
Kum zambaklarının koparılması ve yumrularının yurt dışına çıkartılmasının yasak olduğunu ifade eden Aydın, ‘’Kum zambağı çiçeğini koparan kişiye 109 bin 593 lira ceza kesilmektedir. Bu endemik bitkiyi korumak gerekir kesinlikle koparmayalım ve yok olmasına göz yummayalım’’ dedi.
Kum zambaklarının kıyılardaki aşırı yapılaşmadan kaynaklı tehlike altında olduğunu dile getiren Aydın, ‘’Eskiden vatandaşlar kıyıdan girerek kum zambakları çiçeklerinden kopartıp gidiyorlardı. Verilen eğitim, yapılan çalışmalar ve basında görünürlük sonucu koparmalar azaldı ve vatandaşlarımız duyarlı hale geldi. Eskisi kadar bilinçsizce koparmalar yaşanmıyor. Ayrıca bu türün soğanlarının yurt dışına çıkartılması yasak olduğu gibi kopartılması da yasaktır. Kopartılması karşılığında 109 bin 593 lira para cezası vardır’’ diye konuştu.
